اخبار

گفت و گو مجله بسپار با نادر نادری، مدیرعامل فناوران نانومقیاس: فناوری نانو از محل محصولات تقلبی و فاقد استاندارد آسیب پذیر است

بسپار/ ایران پلیمر نادر نادری، فوق لیسانس رشته شیمی آلی از دانشگاه تهران، مدیر عامل شرکت فناوران نانومقیاس و رییس هیات مدیره شرکت زیست ابزار پژوهان است با توجه به این که این شماره از بسپار به فناوری نانو در صنعت پلیمر اختصاص دارد با وی گفت و گویی داشتیم که در ادامه می خوانید:

بسپار- شرکت نانو مقیاس چگونه متولد شد و تا به امروز این شرکت چه دستاورد هایی داشته است؟
نادری: این شرکت در سال ۱۳۸۴ توسط بنده و جناب آقای دکتر فریدی جهت فعالیت در حوزه نانوالیاف تاسیس شد. در آن سالها ستاد توسعه فناوری نانو در آغاز مسیر توسعه این فناوری در ایران بود و تمرکز ویژه ای بر شناخت قابلیتهای این فناوری در صنایع مختلف و ترویج آن داشت. پروژه تولید نانوالیاف هم در نتیجه ی یک پروژه مطالعاتی در مورد فناوری نانو در پتروشیمی حاصل شد. در طی حدود ۱۵ سال فعالیت موفق به تولید انواع محصولات مرتبط با الکتروریسی شده ایم. یکی از نقاط قوت شرکت تسلط بر حوزه های مختلف این فناوری از تولید انواع زیرسیستم ها، منابع ولتاژ بالا تا ۷۵ کیلوولت و انواع پمپ های سرنگی با دقت تزریق بالا تا دستگاه های الکتروریسی در مقیاسهای مختلف آزمایشگاهی، نیمه صنعتی و صنعتی با مکانیسم های مختلف الکتروریسی نازلی، بدون نازل و دمشی می باشد. فعالیت ما محدود به تولید دستگاه نبوده و محصولات نهایی مرتبط با نانوالیاف از جمله انواع فیلترهای هوای خودرویی، صنعتی و نیروگاهی، انواع ماسک های تنفسی با استانداردهای مختلف، ماسکهای زیبایی خشک و کالاهای خواب از جمله تولیدات شرکت است. اخیرا نیز موفق به تولید دستگاه تست فیلتر برای اولین بار در ایران شده ایم که کمک زیادی به ارتقای کیفیت محصولات مرتبط با فیلتر و ماسک خواهد کرد.

بسپار-کدام یک از محصولات شما دارای تاییدیه ی نانو است و چه صنایعی مشتریان این محصولات هستند؟
نادری: تقریبا همه محصولات شرکت در ارتباط با نانو و دارای گواهی نانومقیاس است. بطور کلی همیشه سعی کرده ایم تائیدیه ها و استانداردهای لازم را اخذ و سپس وارد بازار شویم. در حال حاضر شرکت ما دارای ۴ استاندارد ایزو، نشان CE، تائیدیه کارایی فیلتر از کشورهای اروپایی، ۱۲ اختراع داخلی و ۵ اختراع بین المللی است. مشتریان دستگاه های آزمایشگاهی ما، دانشگاه ها، مراکز پژوهشی و دبیرستانها هستند که انتشار حدود ۳۰۰ مقاله بین المللی با ارجاع به محصولات ما نشان از گستردگی استفاده از آنهاست. مشتری دستگاه های نیمه صنعتی ما هم مراکز رشد و پارکهای فناوری و تحقیق و توسعه شرکتهای صنعتی هستند و دستگاه های صنعتی ما مورد توجه کارخانجات و شرکتهای بزرگ فیلترساز، تولیدماسک و لوازم بهداشتی بوده که البته با توسعه کاربرد محصولات طیف مشتریان صنعتی ما رو به افزایش است. همچنین مشتری محصولات نهایی ما از قبیل ماسک و فیلتر و کالای خواب عموم مردم اند. بنابراین مخاطبان محصولات ما گروه های مختلفی هستند.

بسپار-در ساخت تجهیزات و دستگاه ها چقدر به امر واردات وابسته هستید؟
نادری: تا حد امکان سعی کرده ایم وابستگی زیادی به واردات نداشته باشیم و در اکثر حوزه های ساخت منابع ولتاژ بالا، پمپ ها، سیستمهای کنترل، مکانیک، نرم افزار و شیمی خودکفا هستیم. این سیاست با توجه به شرایط کشور ما در عدم اطمینان از ادامه دار بودن محصولات موجود در بازار و کیفیت های متغییر آنها اخذ شده و در اکثر کشورها اینکار متداول نیست چرا که در برخی مواقع منجر به عدم تمرکز بر محصول اصلی شرکت می شود. اما محدودیت در تامین زیرسیستم ها باعث شد قیمت تمام شده محصولات بسیار رقابتی بوده و خدمات پس از فروش را راحت تر به مشتریان عرضه کنیم.

بسپار-بازار صادرات محصولات نانو چگونه است و این محصولات چه میزان ارز آوری و ارزش سرمایه گذاری دارند؟
نادری: آنچه مسلم است بازار داخلی نمی تواند پاسخگوی این تعداد از محصولات دانش بنیان با فناوری بالا باشد و دیر یا زود بازار داخلی برای اشباع خواهد شد علاوه بر آن بودجه اکثر مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها در چند سال گذشته کاهش یافته که باعث شده است برخی شرکتهای داخلی سازنده تجهیزات با چالش فروش مواجه شوند. شرکت ما نیز مستثنی نبوده اما با توجه به سابقه ی ده ساله ی شرکت و بازاریابی در کشور های دیگر هم اکنون میزان صادرات از فروش داخلی پیشی گرفته و محصولات خود را به کشورهای مالزی، چین، کره جنوبی، تایلند، ‌اندونزی، پاکستان و عراق صادر و فعالیتهایی را در کشورهای ترکیه، هند و برخی کشورهای اروپایی، آفریقایی و آمریکای جنوبی با حجم حدود ۲ میلیون دلار انجام داده ایم.

بسپار- استفاده از فناوری نانو چه مزیت هایی را در محصولات شما ایجاد کرده است؟
نادری: بیشتر محصولات ما در حوزه تولید نانوالیاف است. استفاده از نانوالیاف با توجه به کاربرد نهایی مزیتهای متفاوتی را ایجاد می کند که در این مجال پرداختن به آن ممکن نیست. اما به عنوان نمونه در فیلترهای نیروگاهی، با توجه به تعداد نیروگاه های سیکل ترکیبی بازار بسیاری در ایران برای این محصولات وجود دارد، با استفاده از نانوالیاف می توان کلاس فیلترها را از F7 تا کلاس F9 مناسب استفاده در نیروگاه ها ارتقا داد. در ماسکهای تنفسی می توان ماسکهایی تولید کرد که کارایی فیلتراسیون بسیار بالایی دارند و تنفس پذیری ماسک با اختلال مواجه نمی شود. در ماسکهای زیبایی نیز استفاده از نانوالیاف باعث شده جذب مواد فعال در پوست با سرعت بالاتر و کاملتری انجام گیرد.
در کالای خواب استفاده از نانوالیاف باعث ضدآلرژی شدن و از رشد میکروارگانیسم و مایت و قارچ جلوگیری شود. در باتری ها، کیسه های جاروبرقی، فیلترهای هوا، روغن و کابین خودرویی، زخم پوش ها و … نیز مزیت استفاده از نانوالیاف بسیار چشمگیر است.

بسپار- واژه ی نانو به کررات شنیده شده و به نظر می رسد میزان توجه و اثرگذاری خود را در میان مردم از دست داده است. آیا اینطور فکر می کنید؟
نادری: اینکه واژه نانو توسط مردم بسیار شنیده شده است نشان از موفقیت ستاد نانو در برنامه های ترویجی و فرهنگ سازی و تولید محصولات مبتنی بر این فناوری دارد. شاید برایتان جالب باشد که در خارج از کشور نیز اقبال نسبتاً خوبی یا حداقل کنجکاوی خوبی در مورد رشد نانو در ایران و محصولات نانو ایرانی وجود دارد که نتیجه حضور مستمر ایران در بسیاری از گردهمایی های بین المللی نانو، حضور شرکتها و نمایش محصولات ایرانی است. اینکه محصولی یا فناوری نتواند وارد جامعه و زندگی مردم شود مطمئنا هنوز رشد کافی را نداشته. آسیب گریبانگیر این فناوری که کم و بیش نیز به چشم می خورد ارائه محصولات متوسط و تقلبی فاقد استانداردهای لازم به مردم با اسم نانو است. ستاد نانو مکانیسم هایی برای جلوگیری از این اتفاق اتخاذ کرده که اصلی ترین آن گواهی نانومقیاس است که مردم بایستی هنگام خرید به این نشان توجه کنند، اقدام دیگر ستاد همکاری با اداره استاندارد جهت تدوین استانداردهای جدید داخلی و بین المللی با توجه به الزمات این فناوری است که در برخی از آنها نام شرکت ما نیز جزء تیم استاندارد قرار گرفته. با این حال به نظر من اشکال عمده استاندارد در ایران استاندارد عدم نظارت بر حسن اجرای آن است و شاهد آن هستیم که برخی محصولات علیرغم دارا بودن گواهی های لازم بدون رعایت الزامات روانه ی بازرا می شوند.

بسپار- چه حمایت ها و تسهیلاتی را به خاطر فعالیت در حوزه ی نانو دریافت کرده اید؟
نادری: سبد حمایتی ستاد نانو شامل مجموعه ای بزرگ از ایده تا فناوری و بازار است و شرکت فناوران نیز همانند اکثر شرکتهای نانو از برخی حمایتها بهره مند شده. از جمله تسهیلات ستاد فروش محصولات در نمایشگاه تجهیزات ساخت داخل، اخذ تسهیلات، کمک به شرکت در نمایشگاه های خارجی، حمایت از ثبت اختراع خارجی و کمک از دفاتر ستاد نانو در خارج از کشور جهت بازاریابی خارجی بوده است که تا به امکروز از آن بهره برده ایم.

بسپار- چه میزان “صنعت” ایران را پیشرو در عرصه ی نانو می دانید؟
نادری: خوشبختانه ایران اقدامات لازم جهت توسعه این فناوری را به موقع شروع و با توجه به مدیریت منسجم و کارآمد و دارای برنامه توسط یک تیم با پشتکار بالا و دلسوز موفقیتهای زیادی حاصل شده و جزء کشورهای صاحب نام قرار گرفته ایم ولی با بودجه کنونی، حتی اگر کل آن بودجه نیز محقق گردد، نمی توان انتظار رقابت با کشورهای پیشرو را داشت. در سوال قبلی از حمایتهای ستاد پرسیدید، ولی حقیقت این است که در مقایسه با بسیاری کشورها ما حمایت قابل توجهی از شرکتها انجام نمی دهیم. در کشورهای دیگر بسیاری از حمایتها بلاعوض بوده و برخی زیرساختها مانند کارگاه و تجهیزات تحقیق و توسعه به رایگان در اختیار شرکتها قرار داده می شود ولی در ایران اکثر حمایتها در قالب وامهای کوتاه مدت ۲ ساله و بیشتر مواقع با اخذ ضمانت ملکی است. در هر صورت با ادامه روند جاری حتی اگر فاصله کشور ما با کشورهای پیشرو در این حوزه زیاد نباشد، به نظر من این فاصله رفته رفته بیشتر و شرکتها با مشکلات جدی مواجه خواهند شد.



تولید محصولات نانویی چه چالش هایی را به ارمغان می آورد؟
اگر منظور چالش تولیدات مبتنی بر فناوری نانو است باید خدمت شما عرض کنم که در این فناوری ما با ابعاد بسیار کوچکی مواجه هستیم که با میکروسکوپهای معمولی امکان مشاهده آن وجود ندارد و باید از میکروسکوپ الکترونی برای آن استفاده شود که توان بزرگنمایی تا ۱۰۰ هزار برابر دارند. علاوه بر آن برای تست کارایی محصول نهایی در اکثر مواقع به تجهیزات گران قیمتی نیاز است که برخی از آنها در کشور موجود نیست. تجربه چندساله ما در کار کردن با شرکتهای خارجی نشان می دهد که آنها کنترل کیفی و تحقیق و توسعه را بسیار جدی گرفته و هزینه زیادی را صرف اینکار می کنند و نهایتا محصولی را تولید می کنند که کیفیت مورد نظر برای ورود به بازارهای بین المللی را داشته باشد ولی داخل کشور ما برای برخی تست ها لازم است ماه ها منتظر نتیجه تست بمانیم و در این زمان زمانبندی پروژه بسیار به هم خورده و کیفیت لازم را ندارد. اگر برگردم به سوال قبلی این یعنی عدم توان رقابت با شرکتهای خارجی و واگذاری بازار به آنها. همین موضوع باعث شد حدود ۳ سال پیش پس از فروش خط تولید نانوالیاف به کشور کره جنوبی ما دستگاه میکروسکوپ الکترونی را از این کشور خریداری نماییم و دستگاه تست فیلتر را که قبل از این در کشور وجود نداشت را سال گذشته با تکیه بر تجربیات تیم تحقیق و توسعه خودمان تولید کنیم. این دستگاه ها در کنار یک تیم تحقیق و توسعه خوب موجب شده است در این چند سال پروژه های موفقی را در حوزه نانوالیاف اجرا کنیم و توان رقابت خود را تا حدودی حفظ کنیم.


آیا تولید محصولات نانویی نشان از رشد صنعت ایران است؟ و باید به عنوان یک ارزش تلقی شود؟
هر تولیدی می تواند ارزشمند باشد، هم نیاز کشور و مردم را پاسخ می دهد و هم تولید ثروت دارد و باعث استغال زائی می شود. ولی اهمیت تولیدات دانش بنیان بسیار بیشتر است زیرا اکثر آنها ارزش افزوده بالایی دارند و منابع خام کمتری مصرف می کنند و آلودگی زیست محیطی کمتری دارند. مثالی از حوزه فعالیت خودمان بزنم:‌ چند سال پیش در پی تحریم هایی که بر کشور اعمال شد علاوه بر اینکه قیمت فیلترها چند برابر شد، خرید فیلترهای مورد نیاز نیروگاه ها بسیار مشکل شد. عدم استفاده از فیلتر مناسب می توانست منجر به خسارتهای میلیون دلاری به نیروگاه گردد. ما با همکاری شرکت بهران فیلتر موفق شدیم این نوع فیلترها را در ایران با کمک نانوالیاف بومی کنیم و در حال حاضر حدود ۲۰ نیروگاه کشور این نوع فیلترها را نصب کرده و در حال استفاده از آن هستند و نه تنها نیاز به واردات این نوع فیلترها رفع شده است و از خروج ارز زیادی جلوگیری شده است، بلکه ما در حال ایجاد ساز و کاری برای صادرات آن نیز هستیم. در مورد ماسک تنفسی نانو نیز اتفاق مشابهی رخ داده و ما در حال حاضر به کشورهای مالزی، تایلند و چین این ماسکها را صادر می کنیم. این فقط یک نمونه از محصولات نانو می باشد که تجاری شده است و مطمئنا تعداد این نوع فناوریها کم نیست و ارزش زیادی را برای کشور ایجاد کرده اند. لازم به ذکر است بسیاری از تجهیزاتی که در حال حاضر در ایران تولید می شود ۱۰ سال پیش بسیاری افراد خوشبین نیز احتمال عملی شدن آنها را نمی دادند. ولی بهره گیری از این فناوریها در صنعت ایران هنوز بسیار جای کار دارد و به نظر می رسد معاونت علمی و ستاد نانو بیش از اینکه به دنبال افزایش تعداد شرکتها باشند، بهتر است تمرکز خود را بیشتر بر رسوخ این فناوری ها در صنعت قرار دهند.

و در آخر؟
توسعه فناوری در ایران می تواند به عنوان الگویی در کشور باشد تا متوجه شویم حتی با بودجه نه چندان بالا و تنها با برنامه ریزی درست و مدیریت مناسب و تشکیل تیم کارآمد و با انگیزه می توان به موفقیت های قابل توجهی رسید به نحوی که در دنیا نیز حرفی برای گفتن داشت. تجربه ایجاد پایگاه صادراتی در کشور چین و چند کشور دیگر نشان داد ما چه فرصتهایی را در این چند سال از دست داده ایم با این تفکر که فقط می توانیم چند محصول محدود کشاورزی و معدنی صادر کنیم و همیشه باید بازرگانان ما وارد کننده دستگاه و فناوری از خارج باشند. ولی در حال حاضر با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور مشکلات زیادی پیش روی شرکتهای دانش بنیان قرار گرفته است و منابع درآمدی شرکتها محدود شده است. در این شرایط سازمانهای مربوطه بایستی سبدهای حمایتی بیشتری را جهت کمک به شرکتهای دانش بنیان صادراتی تدارک ببینند چرا که این شرکتها می توانند با وارد کردن ارز به کشور باعث کمک به اقتصاد کشور شوند ضمن اینکه این شرکتها سهم زیادی در اشتغال فارغ التحصیلان کشور دارند.

متن کامل این گفت و گو را در شماره 207 ماهنامه بسپار که در نیمه دی ماه منتشر شده است، بخوانید.